Brak możliwości uzyskania zapłaty należności przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością nie oznacza, że wierzyciel nie ma innych możliwości zaspokojenia swoich roszczeń. Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że zgodnie z art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych (ksh) jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, za zobowiązania spółki solidarnie odpowiadają członkowie jej zarządu. Odpowiedzialność za zobowiązania spółki rozciąga się w takim wypadku na majątki osobiste członków zarządu.
Co istotne, członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada za zobowiązania spółki, które istniały w czasie pełnienia przez niego funkcji członka zarządu, nawet jeżeli aktualnie już tej funkcji nie pełni. Były członek zarządu nie odpowiada natomiast za zobowiązania spółki powstałe po ustaniu jego mandatu. W tym kontekście należy pamiętać, iż mandat członka zarządu ustaje już w momencie jego odwołania lub złożenia przez niego rezygnacji, niezależnie od tego, kiedy zostanie rzeczywiście wykreślony z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Określenie dat, w których dana osoba pełniła funkcję członka zarządu wymaga zatem niejednokrotnie analizy akt rejestrowych spółki, bowiem informacje ujawnione w odpisie (nawet pełnym) z rejestru mogą być w takim wypadku mylące.
Jak wskazano wyżej, warunkiem odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki jest bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce. Najbardziej klasyczną sytuacją jest, gdy wierzyciel dysponuje tytułem wykonawczym (wyrokiem lub nakazem zapłaty zaopatrzonym w klauzulę wykonalności) przeciwko spółce oraz prawomocnym postanowieniem komornika o umorzeniu egzekucji. Nie oznacza to natomiast, że nie jest możliwe skuteczne dochodzenie należności od członków zarządu, jeżeli wierzyciel nie uzyskał wcześniej wyroku przeciwko spółce, a następnie nie prowadził na jego podstawie egzekucji przeciwko spółce. Wierzyciel może powoływać się na inne okoliczności wskazujące na to, że egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, takie jak np. umorzenie z powodu bezskuteczności innej egzekucji, brak majątku spółki potwierdzony informacjami pochodzącymi ze sprawozdania finansowego lub wykazu majątku złożonego przed sądem, oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na to, że majątek spółki nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego.
Nawet jeżeli wierzyciel dysponuje wyrokiem wydanym przeciwko spółce, dochodzenie roszczeń od członka wymaga złożenia przeciwko niemu odrębnego pozwu. W ramach takiego pozwu można domagać się zapłaty przez członka zarządu nie tylko kwoty należności głównej, z której zapłatą zalega spółka, ale – pod pewnymi warunkami – również odsetek, czy kosztów wywołanych postępowaniem sądowym i egzekucyjnym prowadzonym przeciwko spółce. Pozew należy złożyć do sądu przed upływem terminu przedawnienia roszczenia, tj. przed upływem trzech lat od daty, kiedy wierzyciel dowiedział się o braku możliwości wyegzekwowania należności od spółki (uwaga: nie zawsze będzie to data umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko spółce).
Czy członek zarządu, który pełnił funkcję w czasie, gdy powstało i stało się wymagalne roszczenie wierzyciela, które nie zostało zaspokojone przez spółkę i nie ma możliwości jego zaspokojenia w drodze egzekucji od spółki, może uwolnić się od odpowiedzialności na podstawie art. 299 ksh? Tak, jeżeli wykaże w toku postępowania sądowego, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości (lub wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu), albo że niezgłoszenie takiego wniosku nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia takiego wniosku wierzyciel nie poniósł szkody.
Fotografia objęta jest wolną licencją i pochodzi z serwisu Unsplash